Tôi cứ tần ngần suy nghĩ mãi về tên gọi của tập thơ: hiểu thế nào đây về hai từ Biển đời? Đời như Biển, Biển cũng là Đời chăng? Không hiểu do đâu mà trong cảm nhận của tôi cứ xuôi theo dòng chảy: tách đôi hai từ trong tên gọi tập thơ Biển và Đời, hoặc Đời và Biển.
Từ Đời gợi lên trong tôi về cuộc đời của hai tác giả, về tuổi đời của hai anh chị - anh đã là bảy mươi sáu; chị đã là bảy mươi mốt. Cả hai đều có tuổi đời "xưa nay hiếm". Nhưng vẫn theo đuổi nghiệp thi phú tháng ngày, vẫn yêu cảnh, yêu người, nghĩa là tâm hồn vẫn trải xanh mênh mông như Biển.
Hai từ Cao và Xanh đã và đến trong tôi khi đọc tập thơ này: cao về tuổi đời và xanh về biển tâm hồn.
Đã thuộc vào diện"thất thập cổ lai hy" có nghĩa rằng cả hai anh chị đều là người cao tuổi - cộng tuổi đời đã là một trăm bốn mươi bảy năm.
Một trăm bốn mươi bảy năm sống và cũng là một trăm bốn mươi bảy năm từng trải với đời. Để nghiệm đủ mọi bước thăng trầm, chìm nổi. Và cũng đủ để đúc rút muôn mối nhân duyên. Bốn câu thơ đề từ của tập thơ cũng có thể coi là những tổng kết chung của cuộc đời, về lẽ đời của cả hai anh chị:
Trời cao bão tố mây và gió
Biển dữ gầm gào nước non xanh
Thăng trầm, bể khổ tròn một kiếp
Thế giới bao la vũ trụ tình.
(Nguyễn Duy Yên)
Cùng dòng suy tư đó, chị Đoàn Kim Vân viếtNăm xưa...ngày ấy...bây giờ
Biết bao biến đổi cuộc cờ vẫn xoay.
Xuân nhớ về Hà Nội
Có lúc cảm nghĩ về thân phận:Lạc giữa dòng đời bóng lẻ đôi.
Bến xưa
Nguyễn Duy Yên
Có những câu thơ mà tôi chưa hề bắt gặp trong Tiếng lòng của "cô thôn nữ" xa xưa:Trăm năm một kiếp con người
Nước cờ cao thấp, cuộc chơi ân tình.
Bài thơ xuân - Đoàn Kim Vân
Từ đỉnh cao của tuổi đời để nhìn lại và thấy rằng:Sự đời sớm nắng chiều mưa
Thảng coi như một giấc mơ chưa thành
Bẽ bàng - Nguyễn Duy Yên
Cùng chung một giọng điệu, người bạn đời của anh đã viết:Còn đâu những quãng ngày xanh
Xuân nhàn ngồi viết thơ tình gửi ai?
Xuân nhàn - Đoàn Kim Vân
Những nếp nhăn trên vầng trán đã đọng lại trong thơ:Vì đời nhiều ngang trái
Nên hoa nở trái mùa.
Dấu yêu - Nguyễn Duy Yên
Và mỗi lần soi gương, nhìn thấy vết chân chim ở đuôi mắt mà thẫn thờ:Hồn quê gợi nhớ xa xôi
Bao nhiêu kỷ niệm một thời trẻ thơ.
Hồn quê - Đoàn Kim Vân
Đọc bốn câu thơ này tôi cảm thấy như đầu lưỡi có vị đắng:Luân hồi một kiếp nơi trần tục
Chìm nổi ba đào cuộc bể dâu.
Hai chị em - Nguyễn Duy Yên
Thời gian trôi, qua những chặng đường
Cảnh dâu bể thăng trầm cùng thế cuộc
Bến cũ, trường xưa - Đoàn Kim Vân
Và nữa, đến lượt đôi mắt tôi lại cảm thấy cay cay:Giữa biển đời nổi chìm mênh mông quá
Gội thời gian sương, nắng nhuộm trắng đầu
Ngồi chụm bên nhau những mái tóc bạc phau.
Về với trường xưa - Nguyễn Duy Yên
Hoa cười cánh trắng như bông
Sao mau héo úa cho lòng ai đau?
Kiếp hoa quỳnh - Đoàn Kim Vân
Với tuổi đời, gần ngót nghét bát tuần, mà anh vẫn đi tìm bạn:Săn đuổi một đời đi tìm bạn
Tri kỷ xem ra được mấy người
Tìm bạn - Nguyễn Duy Yên
Còn chị thì bảy mươi có lẻ, và dường như đã có đủ thời gian để thấu hiểu nỗi đời:Xót đời dạ cứ nao nao
Mưa rơi trắc ẩn rót vào lòng ai!
Nỗi đời - Đoàn Kim Vân
Những dòng thơ viết về đời của cả hai tác giả đều có chung độ chín về sự trải nghiệm cùng với độ sâu của sự suy tư - cái chất man mác, hồn nhiên của "cô thôn nữ" và "chàng chiến binh" năm xưa đã được gói ủ trong màn sương bàng bạc của những hoài niệm pha hòa tiếc nuối cùng với vị đắng khi suy ngẫm về thế thái nhân tình. Dường như đấy cũng là một quy luật, tuổi đời càng cao thì nỗi niềm bên trong càng chất chứa, dâng đầy...Khi đọc những câu thơ, bài thơ do tôi trích dẫn trên đây của hai tác giả viết về Đời, có thể có ai đó cảm thấy "hai vị cao tuổi" này bị vướng vào dòng cảm nhận buồn chán!
Xin nói ngay rằng: không phải thế! Bởi lẽ đấy là quy luật phổ biến của cả loài người, cũng như từng người! Đó cũng là điểm chung của những ai đã sống, sống đích thực, sống theo đúng nghĩa cao đẹp của nó.
Đúng là tuổi đời của anh chị Nguyễn Duy Yên và Đoàn Kim Vân có cao nhưng tâm hồn vẫn xanh như biển.
Kìa hãy nhìn hai anh chị đang trao đổi công việc, bày vẽ cung cách làm ăn cho các con trai, con gái - những nhà doanh nghiệp trẻ!
Kìa, hãy nhìn cảnh hai anh chị đang vui đùa với đàn cháu nội ngoại đang múa, đang ca! Và còn nữa, đây là cảnh hai anh chị - anh thì "mái tóc bạc phau", chị thì "ánh mắt mờ sương khói" - đang hàn huyên cùng bạn bè, người thân... bên chén rượu, cuộc trà...thì rõ!
Và bằng chứng hùng hồn nhất là những vần thơ thấm đậm tình yêu: yêu quê hương xứ sở, yêu đất nước và con người. Dù cho cuộc đời của anh, của chị, và cuộc đời gia đình hai anh chị, có thăng trầm, ghềnh thác... dù và dù gì đi nữa vẫn không xóa nổi màu xanh trong tâm hồn được biểu hiện qua những trang thơ. rất đúng rằng, đấy là màu xanh của Biển tâm hồn.
Đọc bài Ước vọng, không hiểu sao tôi cứ liên nghĩ, rồi liên tưởng tới một bầu trời xanh bao la bát ngát:
Nắng lung linh trời trong xanh êm dịu
Vườn trần gian nở rộ sắc muôn hoa
Âu yếm du dương trong giọng nói hiền hòa
Ban tặng bạn những nụ hôn nồng cháy.
Ước vọng - Đoàn Kim Vân
Cứ tưởng tuổi cao thì tình già! Ai ngờ:Nhớ mãi ngày đầu mới gặp em
Suối tóc mây bay uốn rủ mềm
Xao xuyến đôi lòng qua ánh mắt
Làn môi hé nở nụ cười duyên.
Tình thơ cho em - Nguyễn Duy Yên
Với một độ nhạy cảm, chị viết:Lãng đãng sương thu chiều quạnh vắng
Heo may thoáng lạnh gió đầu mùa
Trấn Quốc một chiều thu - Đoàn Kim Vân
Mang trong mình một mối tình lãng mạn của một chàng lãng tử mà đọng lắng thành thơ:Từ ấy mang theo bệnh tương tư
Khắc khoải ngày đêm...đợi...ngóng...chờ
Để rồi tất cả tan theo mộng
Người đẹp chỉ còn trong ý thơ.
Tình lặng - Nguyễn Duy Yên
Trong cả hai trái tim, và trong đáy sâu của mỗi trái tim, tình quê vẫn là nỗi nhớ thương đau đáu:Gửi lòng còn chút hương quê
Ngàn trùng xa cách chẳng hề nhạt phai.
Đón xuân, nhớ chị - Đoàn Kim Vân
Còn đâu những chuyến đò ngang
Còn đâu những buổi chiều vàng bên em.
Bến xưa - Nguyễn Duy Yên
Đọc bốn câu thơ sau đây, tôi cứ ngỡ như là lời đối đáp của một thời, để rồi tự dặn lòng mình là mãi mãi:Sắc xuân vẫn giữ tươi màu
Dù cho đến bạc mái đầu không phai.
Gửi người thương - Đoàn Kim Vân
Hai mái đầu, tóc còn xanh
Dấu xưa đọng lại những hình bóng qua.
Nuối tiếc - Nguyễn Duy Yên
Nếu chị tìm suối nguồn tươi trẻ cho tâm hồn với nàng thơ (sau bao tháng ngày lận đận):Đời người như giấc chiêm bao ấy
Từng đến bao lần Tết với xuân
Con đường danh lợi dừng chân bước
Thơ thẩn nàng thơ lại tới gần.
Cảm xuân Tân Tỵ (2001) - Đoàn Kim Vân
thì anh lại tự hồi sức trong quãng đời hiện tại bằng ký ức của một thời:Chuyện tình ngày ấy đã xa xôi
Thời gian dần xóa nhạt phai rồi
Trong trắng đôi lòng ngây thơ quá
Đẹp lắm em ơi "có một thời"!
Ký ức chiều đông - Nguyễn Duy Yên
Đây là niềm vui - rất "đời thường" - của người cao tuổi khi thoát khỏi bệnh tật:Nỗi buồn day dứt mãi khôn nguôi
Khoa học tiến nhanh đã giúp đời
Cứu cho đôi mắt bừng sáng lại
Nhìn đời đẹp lắm "thế gian ơi".
Tự sự - Đoàn Kim Vân
Cùng với cách nhìn đó, anh vui vẻ chấp nhận cái quy luật của đời người một cách ung dung tự tại:Người sẽ ra đi xuân ở lại
Nối tiếp dòng đời vạn kiếp sau.
Yêu xuân - Nguyễn Duy Yên
Từ cách cảm nhận chung - chung cho cả hai anh, chị, đôi người cao tuổi (tôi không định viết mấy từ này sợ anh, chị có giận chăng?) - hai tác giả đã đạt tới cái ngưỡng "thuận thiên":Sức xuân bừng dậy quên tuổi tác
Sống đẹp hồn nhiên mãi với đời.
Biển Sầm Sơn - Đoàn Kim Vân
Ký ức buồn vui từ ngày ấy
Còn lại bây giờ "trái yêu thương".
Ngày ấy - Nguyễn Duy Yên
Cả hai tác giả Nguyễn Duy Yên và Đoàn Kim Vân đều cùng "quên tuổi tác" vì đang và sẽ mãi có "trái tim thương" đã trở thành hai vị thần dược tưới tắm cho Biển tâm hòn thêm xanh, mãi xanh xanh, xanh và xanh...Xuân Đinh Hợi (2-2007)
NSƯT.GS. DƯƠNG VIẾT Á