TIẾNG LÒNG
CẤT ĐIỆU LỤC BÁT TÌNH ĐỜI TÌNH THƠ
Nhà
thơ QUANG HOÀI
(Hội Nhà văn Việt Nam)
Có một mối tình từ lúc bén duyên cho đến nay
cả anh và chị đều đã ngoại bát tuần vẫn nồng đượm như bếp lửa đêm đông, như
nhãn lồng phố Hiến, để qua chuyển vận trôi chảy của thời gian và qua tháng năm
nhân tình thế sự, kết nên một tình đời, tình thơ chân thành, thật thà nhưng
không kém phần sâu lắng. Đó là một mối tình của anh chị Nguyễn Duy Yên và Đoàn
Kim Vân – một cặp uyên ương đời và thơ, một cặp vợ chồng hội viên Hội Nhà văn
Hà nội. Từ “Tiếng lòng”tập thơ đầu tiên của anh chị đến “Dặm đời” mở ra “Chân trời mới”… và bây giờ là “Dấu ấn một thời” với
5.000 câu thơ Lục Bát, là sự khẳng định một chặng đường thơ rất đáng trân trọng
và quý mến. Tôi đã đọc “Dấu ấn một thời”- tập thơ mới của anh chị ra đời vào
năm Đinh Dậu (2017) này với một tình cảm trân quý như thế. Tập thơ đã để lại
trong tôi cảm thức về một tiếng lòng – một tiếng lòng được cất lên từ điệu thơ
Lục Bát ẩn dấu những khát khao hoài vọng nồng ấm tình đời tình thơ.
Cố nhà thơ Trịnh Thanh
Sơn đã từng viết về thơ Lục Bát như sau : Người làm thơ ai cũng hiểu viết về Lục
Bát dễ mà lại khó, cái thể thơ của những khúc hát ru thuần Việt ấy, nửa nghiêng
về dân gian, nửa nghiêng về bác học. Chỉ khi nào cảm xúc của nhà thơ đạt tới độ
chin, tìm được tứ thơ mới lạ và sáng tạo,
ngôn ngữ chắt lọc, uyển chuyển, Lục Bát mới lên ngôi, vượt thoát nguy cơ
rơi xuống vè. Còn nhà thơ Hữu Thỉnh thì đã không ít lần cảnh báo rằng, nếu
không cách tân và sáng tạo mạnh mẽ Lục Bát sẽ dễ rỏi vào véo von, sáo mòn và cũ
kỹ. Đó là những vấn đề rất quan thiết đối với người làm thơ Lục Bát. Tôi đoán
chắc rằng, anh chị Nguyễn Duy Yên và Đoàn Kim Vân biết rõ điều đó. Song, anh chị
vẫn say mê và thuỷ chung với thơ Lục Bát như là một lương duyên, hẳn phải có lý
do nhất định. Phải chăng Lục Bát có khả năng chuyển tải nỗi niềm và những suy cảm
của chủ thể trữ tình đối với cõi người và đời sống nhân sinh, dễ được sẻ chia
và đồng cảm ở những mức độ khác nhau, đã xuất hiện trong lịch sử thơ ca Việt với
tư cách như là quốc thi. Đọc 5.000 câu thơ Lục Bát của anh chị Nguyễn Duy Yên
và Đoàn Kim Vân, tôi nhận ra điều đó, cái điều mà anh chị không câu nệ vào ý
thơ, tứ thơ, vào chất Phoonclo của Lục Bát, mà chỉ cốt thổ lộ, giãi tỏ nỗi lòng
mình cũng như những cảm nhận và suy tư của cá nhân mình. Tình đời, tình thơ,
cũng như anh và chị, hai mà một, một mà hai.
Đây là Lục Bát của Nguyễn Duy Yên. Anh đã
đưa ta về với tình yêu đầu đời giữa anh và chị một đêm trăng bên bờ sông Luộc :
02
Mây tan gió
vén tầng không
Trăng soi toả
sáng mênh mông đêm hè
Trải dài một
dải sông quê
Bóng đôi
trai gái ngồi kề bên nhau
Để rồi “Đôi
đầu ướt đẫm sương buông”khiến cả đời “Nhớ
hoài đêm ấy trăng suông tự tình”. Đây là những câu thơ viết từ năm 1956,
cách đây đã 61 năm, ai bảo Lục Bát sáo mòn? Lẽ nào tình yêu ấy bị chia cắt bởi
chiến tranh và bị hao mòn bởi thời gian nghiệt ngã! Tôi dám chắc rằng cho đến
bây giờ chị vẫn không nguôi nhớ về cái “Hương lòng”anh dành cho chị buổi đầu
nên vợ nên chồng :
Hoà chung hơi thở bao đêm
Làn môi nhè nhẹ hôn trên má gầy
Men tình
em uống dần say
Ước mơ sao
có những ngày sáng tươi…
Tình đời, tình thơ trong tâm cảm của Nguyễn
Duy Yên là sự thống nhất xoắn bện bổ
xung cho nhau, làm đầy nhau. Anh thổ lộ :
Đời người
còn lắm gian truân
Sống sao có
ích để xuân lâu tàn.
Sự tiếp nối của những mùa xuân cuộc đời,
không ngừng làm cho “Xuân lòng”-xuân
tâm hồn, xuân thơ khởi phát bừng nở:
Thênh thênh
nhẹ bước về nhà
Xuân lòng trang trải
nở hoa bốn mùa.
Bởi anh đã từng trải lòng khao khát :
Gửi đời thơ
phú đôi câu
Dở hay nào biết
mai sau thế nào
Riêng lòng mong muốn ước ao
Hồn thơ hạt
giống ươm vào vườn xuân.
Vì thế mà anh có những “Giấc mơ xuân” của một người ung dung tự tại, thanh thản và tràn đầy
hy vọng :
Năm năm tháng
tháng ngày ngày
Còn non còn
nước còn đầy ước mơ
Còn bao giây
phút đợi chờ
Còn tình xuân
đấy mà tơ vương đời.
Đó không chỉ là một thái
độ sống, mà còn là một cách sống đẹp, sống có ích cho đời “Tình Xuân” còn thì còn nhiều “Tơ vương” với cuộc đời, bởi như
nhà thơ Tố Hữu đã viết “Có gì đẹp trên đời hơn thế/Người yêu người sống để yêu
nhau” Tình thơ và tình đời với anh Nguyễn Duy Yên là như vậy.
03
Và đây là Lục Bát của Đoàn Kim Vân. Cũng như
anh, tình thơ tình đời là một mạch ngầm dung dưỡng tâm hồn chị. Tình yêu và văn
chương, với chị, cả hai đều là món nợ của mối tình đầu không bao giờ bị thời
gian bào mòn hay mờ phủ :
Thơ
là ý của tâm hồn
Gửi
niềm tâm sự vui buồn có nhau
Nợ
văn chương mối tình đầu
Bốn
mùa qua vẫn nguyên màu thời gian
“Màu thời gian” ấy đã thắp lên trong chị ngọn
lửa của niềm tin mãnh liệt vào “Tình thơ” và “Hương đời” gửi lại cho con cháu
và mai sau :
Lòng
còn gửi lại chút này
Tình
thơ lai láng mà say hương đời
Trăm
năm ra khỏi cõi người
Tâm hồn
tôi vẫn sáng ngời niềm tin
Chính vì thế mỗi ngày
qua đi, chờ đợi một ngày mới đến là trong lòng chị lại dấy lên những ước mong
và hy vọng :
Tiếng gà gáy báo tàn đêm
Đồng hồ
chuông đổ kêu rền báo tin
Ngoài
trời xào xạc tiếng chim
Bình
minh thức tỉnh đón thêm một ngày.
Ngày mới đến là một ngày cảm thông và chia sẻ
với những phận người, phận đời như chị đã từng chia sẻ và cảm thông với một
trái tim nhân hậu và lòng tin tưởng vào sự chiến thắng tất yếu của cái thiện
trước cái ác bạo tàn và phi nhân. Đọc Kiều, chị thấu hiểu nỗi đau của cụ Nguyễn
Tiên Điền.
Nguyễn Du cụ Nguyễn Du ơi
Thơ Người
động đến đất trời bao la
Ngày xuân mở cuốn Kiều ra
Mua vui mà thấy xót xa tình đời.
Đọc Hồ Xuân Hương cảm thông với thân phận “Bồng bềnh chìm nổi bánh trôi” trong cảnh
đời “chồng chung vợ chạ” chị bày tỏ niềm xúc cảm sâu sắc :
Nỗi đau thân phận đàn bà
Hồn thơ
day dứt sao mà chát chua.
Còn đối với Tú Xương – một nhà thơ trào
phúng nổi tiếng, mượn ý thơ Nguyễn Khuyến phúng Tú Xương, chị cảm phục một nhân
cách, một đức độ :
Sống thanh bạch chẳng hận thù
“Xương
kia không nát” nghìn thu tiếng còn”
Từ niềm cảm thông sâu xa ấy, chị gửi gấm tâm
tư thầm kín của mình qua thi ảnh “Trăng hạ
tuần”:
04
Trăng sao vắng vặc đêm thâu
Hạ
tuần trăng lặn về đâu? Trăng tàn?
Đó là cảm thức về những phần người, về sự trôi
nổi mong manh của kiểp người, phải chăng chỉ có lòng nhân ái và sự bao dung đùm
bọc chở che mới có thể cứu rỗi.
Đọc Đoàn Kim Vân là đọc cái tình đời tình
thơ ấy của chị.
Xin chúc mừng anh chị Nguyễn Duy Yên và Đoàn
Kim Vân với đứa con tin thần mới “Dấu ấn
một thời” 5.000 câu thơ Lục Bát dày dặn và bề thế.
Tiếng lòng cất điệu Lục Bát tình đời, tình
thơ chắc chắn sẽ được nhiều thi huynh, thi hữu cùng bạn đọc đồng cảm và sẻ
chia.
Nam Hồng- Đông Anh- Hà nội
Tháng 8 năm
2017
Quang Hoài